Sosyal Öykü Metodu

Sosyal Öykü Metodu, özellikle otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireyler için geliştirilmiş bir eğitim ve terapi yaklaşımıdır. Bu yöntem, sosyal becerilerin öğretilmesi ve geliştirilmesi amacıyla sosyal durumları basit ve anlaşılır bir şekilde açıklayan kısa hikayeler kullanır. Sosyal öyküler, bireylerin belirli durumları anlamalarına, bu durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini öğrenmelerine ve bu durumlara nasıl uygun tepkiler verebileceklerini anlamalarına yardımcı olur.

Sosyal Öykülerin Temel Özellikleri
Basit ve Anlaşılır Dil: Sosyal öyküler, bireyin yaşına, dil seviyesine ve bilişsel kapasitesine uygun basit ve anlaşılır bir dille yazılır.
Görsel Destek: Hikayeler genellikle resimler, fotoğraflar veya sembollerle desteklenir. Bu, özellikle görsel öğreniciler için önemli bir destek sağlar.
Gerçekçi ve Uygun İçerik: Sosyal öyküler, bireyin karşılaşabileceği gerçek yaşam durumlarını yansıtır ve bu durumlarla ilgili gerçekçi çözümler sunar.
Olumlu Bir Yaklaşım: Öyküler, bireyin olumlu bir şekilde davranmasını teşvik eder ve doğru davranışları pekiştirir.
Kişiselleştirilmiş: Sosyal öyküler, bireyin ihtiyaçlarına, ilgi alanlarına ve karşılaşabileceği belirli durumlara göre özelleştirilir.
Sosyal Öykülerin Yapısı
Sosyal öyküler genellikle dört tür cümle içerir:

Açıklayıcı Cümleler: Sosyal durumları ve bu durumlarla ilgili önemli bilgileri açıklar. Örneğin, "Okula gittiğimizde sınıfta sessizce otururuz."
Yönlendirici Cümleler: Bireyin belirli bir durumda nasıl davranması gerektiğini açıklar. Örneğin, "Sınıfta sessiz olmalıyım."
Perspektif Cümleleri: Diğer insanların durumla ilgili duygularını ve düşüncelerini ifade eder. Örneğin, "Arkadaşlarım sessiz olduğumda daha rahat çalışabilir."
Kontrol Cümleleri: Bireyin davranışını kontrol etmesine ve doğru tepkiyi vermesine yardımcı olur. Örneğin, "Sessiz kalırsam, öğretmenim mutlu olur."
Sosyal Öykülerin Kullanım Alanları
Sosyal Becerilerin Öğretimi: Sosyal etkileşimlerde nasıl davranılacağı, arkadaşlık ilişkileri, sıra bekleme, konuşma kuralları gibi becerilerin öğretilmesi.
Günlük Yaşam Becerileri: Tuvalet eğitimi, diş fırçalama, yemek yeme gibi günlük yaşam becerilerinin kazandırılması.
Duygusal Yönetim: Öfke, hayal kırıklığı gibi duyguların nasıl yönetileceğinin öğretilmesi.
Korkular ve Kaygılar: Doktora gitme, saç kesimi gibi durumlar karşısında yaşanan korkuların azaltılması.
Sosyal Öykülerin Faydaları
Davranış Problemlerini Azaltma: Sosyal öyküler, bireyin sosyal durumları daha iyi anlamasına ve uygun davranışları sergilemesine yardımcı olur.
Sosyal Farkındalık Artışı: Bireyin diğer insanların duygularını ve düşüncelerini anlamasını sağlar, bu da sosyal farkındalığı artırır.
Öz Güven Gelişimi: Bireyin belirli durumlarla başa çıkma becerisini geliştirerek özgüvenini artırır.
Rutin ve Değişikliklerle Baş Etme: Günlük rutinlerde veya beklenmedik değişikliklerde bireyin stresini azaltır.
Sosyal Öykülerin Uygulanması
Sosyal öyküler, terapist, öğretmen veya ebeveyn tarafından bireyle birlikte okunabilir. Hikaye, bireyin durumu iyice anladığından emin olana kadar tekrarlanabilir. Ayrıca, öyküler önceden çalıştırılarak, bireyin sosyal durumlarla başa çıkma konusunda hazırlıklı olması sağlanabilir.

Sosyal öykü metodu, özellikle otizmli bireyler için sosyal becerilerin öğretilmesinde etkili ve yaygın bir yöntemdir. Kişiselleştirilmiş ve tekrarlı bir yaklaşımla uygulandığında, bireylerin sosyal dünyada daha rahat ve başarılı olmalarına yardımcı olabilir.